De eerste ontmoeting met Maarten

Jarenlang had ik boeken gelezen om mijn wereld te begrijpen. Maar ergens in mijn 37e levensjaar zei iemand, behoorlijk geïrriteerd, ‘het wordt tijd dat je iets praktisch gaat doen in plaats van wijsheid in boeken te zoeken’. Dat deed pijn, temeer omdat ik heel goed wist dat de opmerking midden in de roos was.

Daarom stond ik op een koude septemberavond buiten bij de Mozes en Aaronkerk in Amsterdam een affiche te lezen over cursussen die daar gehouden werden. Er werd een cursus aangeboden van ‘integrale meditatie op basis van Zen’. Eén keer in de twee weken, introductieavond binnenkort.

Op de introductieavond kwamen mijn man en ik als laatsten binnen. Een klein, vol zaaltje, een enorme ovale tafel waar iedereen al omheen zat. Een kleine, oudere man keek ons met felle ogen aan. Gebiedend zei hij tegen mij ‘kom jij maar naast mij zitten’. Er werd wat met stoelen geschoven en daar zat ik. Met een vuurrood hoofd en het gevoel dat iedereen naar me keek. De hoofdmeester had me een standje gegeven, omdat ik te laat was.

Van zijn inleiding weet ik niets meer, maar wat daarna gebeurde vergeet ik nooit. “Zo”, zei hij, “nu zal ik laten zien hoe je moet zitten”. Hij klom in die propvolle kamer op de tafel, vouwde zijn benen over elkaar heen, en gaf zo uitleg over het zitten - wat ik totaal niet meer hoorde, zo geschokt was ik dat die oude man zomaar op een tafel klom waar iedereen bij was.

Gelukkig weerhield het me er niet van om bij hem te gaan ‘zitten’ en dat heb ik gedaan tot hij er zelf mee ophield, zo’n jaartje of dertig…

 

Levensweg

Toen ik in 1981 per ongeluk in een beginnerscursus van Maarten Houtman terecht kwam, 37 was ik en ik voelde me behoorlijk oud, had ik al een heel traject afgelegd. Ergens in mijn puberteit was de vraag gerezen of het leven dat ik leidde, echt de enige werkelijkheid was. Vanuit die vraag kwam later de studie psychologie, maar geen antwoord. Na 15 moeizame jaren psychologie wist ik zeker dat het antwoord te vinden was in de wijsbegeerte. Zes jaar verder met een tocht langs Aristoteles en de boeddhistische filosofie wist ik het opnieuw. Een antwoord kon alleen maar komen uit stil zitten. Vandaar die beginnerscursus.

Toen ik eenmaal stil ging zitten, op een houten bankje, want te stijf voor een mooie yogazit, gingen werelden voor me open. Maar tot mijn verbazing kwam er geen nieuwe werkelijkheid naar boven, maar hel en verdoemenis uit mijn gereformeerde jeugd. Branden in de hel was een levende angst waar ik me niet los van kon maken. En dat er geen God zou bestaan was niet te bevatten. Ik had in al die jaren rationeel afstand gedaan van deze beelden, maar diep binnenin mij waren ze nog steeds een levende werkelijkheid. 

Gelukkig was daar Maarten, die liefdevol en respectvol de oude beelden losmaakte en de vrijheid van de mens liet zien die vol aandacht en liefde  zichzelf kon onderzoeken en, wellicht, de onbekende grond tegen zou komen die elk leven vertegenwoordigt.

Dat zitten werd een reis van losweken, losweken van de oude angsten, van de oude beelden en leefregels. Ik deed het met vreugde omdat ik me eindelijk op de plek wist waar ik mijn hele leven naar gezocht had.

Ik moest er onlangs weer aan denken bij het herlezen van ‘De lege spiegel’ van Janwillem van de Wetering, jeugdsentiment optima forma. We zaten midden in de paastijd met al zijn oude beelden en gebruiken. Ik hoorde het woordje ‘hel’, er kwamen geen beelden boven en geen angsten. God de vader was inmiddels samengevallen met ‘het onnoembare’. En mijn levensvraag is er nog steeds, onbeantwoord, maar als grond van het bestaan.

Al die toespraken, al die sessies, al dat zitten, al die oefeningen, al die jaren met Maarten Houtman, ik ben hem daar diep dankbaar voor.

Klaaske